Khi nhắc đến đi du lịch Mông Cổ, có lẽ bạn sẽ nghĩ ngay đến thảo nguyên bao la, vó ngựa tung hoành và nền văn hóa du mục kiêu hãnh. Nhưng ẩn sau vẻ đẹp hùng vĩ đó là cả một thế giới ẩm thực mộc mạc mà đậm đà, phản ánh chân thực cuộc sống và tâm hồn người dân nơi đây. Hành trình khám phá những đặc sản nổi tiếng ở Mông Cổ không chỉ là việc nếm thử những món ăn lạ, mà còn là cách để bạn chạm vào chiều sâu văn hóa của vùng đất huyền thoại này. Bài viết này, cùng với góc nhìn từ Premier Tour, sẽ dẫn bạn vào bữa tiệc vị giác độc đáo với những cái tên đã làm nên bản sắc ẩm thực Mông Cổ.
1. Buuz – Bánh bao kiểu Mông Cổ
Buuz là một trong những món ăn phổ biến và được yêu thích bậc nhất tại Mông Cổ, tựa như phiên bản bánh bao hấp đặc trưng của thảo nguyên. Những chiếc bánh Buuz tròn xinh, với lớp vỏ bột mì mềm mại bao bọc lấy phần nhân thịt băm đậm đà, thường là thịt cừu hoặc thịt bò trộn cùng hành tây, tỏi và một chút gia vị. Điều làm nên sự hấp dẫn của Buuz chính là phần nước thịt ngọt lịm, nóng hổi tiết ra khi bạn cắn miếng bánh đầu tiên.

Món ăn này không chỉ hiện diện trong bữa ăn hàng ngày mà còn giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong dịp lễ Tsagaan Sar (Tết Nguyên Đán của người Mông Cổ). Các gia đình thường tụ họp lại, cùng nhau làm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn chiếc bánh Buuz để đãi khách và thưởng thức trong suốt những ngày lễ. Việc cùng nhau nặn bánh, hấp bánh và thưởng thức Buuz nóng hổi đã trở thành một nét đẹp văn hóa, thể hiện sự sum vầy và lòng hiếu khách. Khi bạn thưởng thức Buuz, bạn không chỉ nếm một món ăn ngon mà còn cảm nhận được không khí ấm cúng của gia đình Mông Cổ.
2. Boortsog – Món bánh chiên kiểu Mông Cổ
Boortsog là món bánh quy chiên (hoặc bánh rán) truyền thống, hiện diện gần như trong mọi gia đình Mông Cổ, từ bữa ăn thường ngày đến những dịp lễ hội quan trọng. Món bánh này được làm từ bột mì, bơ (hoặc mỡ động vật), đôi khi thêm chút đường hoặc muối tùy khẩu vị gia đình. Bột sau khi nhào nặn sẽ được cán mỏng và cắt thành nhiều hình dạng khác nhau, từ hình vuông, tam giác, tròn đến những hình thù ngộ nghĩnh, rồi đem chiên vàng giòn trong chảo dầu nóng.

Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được lớp vỏ bánh giòn tan, bên trong có thể hơi mềm hoặc cũng giòn tùy độ dày mỏng khi cán bột. Boortsog thường có vị béo ngậy tự nhiên của bơ hoặc mỡ, có thể hơi ngọt nhẹ hoặc mằn mặn. Người Mông Cổ thường nhâm nhi Boortsog cùng với trà sữa Suutei Tsai nóng hổi, hoặc chấm với mật ong, bơ, kem sữa đông (urum). Món bánh giản dị này không chỉ là đồ ăn vặt quen thuộc mà còn là biểu tượng của sự no đủ, thường được bày biện trang trọng trên bàn thờ hoặc bàn tiếp khách trong các dịp lễ như Tsagaan Sar hay đám cưới, thể hiện lòng mến khách và cầu chúc may mắn.
3. Mỳ Tsuivan Mông Cổ
Tsuivan là một món mì xào theo phong cách rất riêng của Mông Cổ, một trải nghiệm ẩm thực ấm áp và đầy đặn mà bạn khó có thể tìm thấy ở nơi khác. Điểm đặc biệt làm nên nét độc đáo của Tsuivan nằm ở cách chế biến sợi mì. Thay vì luộc riêng, mì tươi tự làm (thường là mì bột mì cán dẹt và thái sợi) được hấp trực tiếp ngay phía trên phần thịt và rau củ đang được xào trong nồi hoặc chảo lớn. Hơi nước từ thịt và rau củ bốc lên sẽ làm chín sợi mì, đồng thời giúp mì thấm đẫm hương vị thơm ngon của các nguyên liệu bên dưới.

Một đĩa Tsuivan hoàn chỉnh thường có sự hòa quyện của sợi mì mềm dai, thịt (chủ yếu là thịt cừu hoặc bò) được thái miếng vừa ăn, cùng các loại rau củ phổ biến như cà rốt, khoai tây, bắp cải, hành tây... Tất cả được xào chín tới, nêm nếm gia vị vừa phải, tạo nên một món ăn cân bằng dinh dưỡng, đậm đà và rất no bụng. Thưởng thức Tsuivan nóng hổi giữa thảo nguyên lộng gió hay trong một quán ăn địa phương ấm cúng chắc chắn sẽ mang đến cho bạn cảm giác thỏa mãn và hiểu thêm về sự tinh tế trong ẩm thực Mông Cổ mộc mạc.
4. Airag – Rượu sữa ngựa
Airag (hay còn gọi là Kumis) không chỉ là một thức uống, mà là một biểu tượng văn hóa sống động của Mông Cổ, gắn liền với hình ảnh người du mục và những đàn ngựa tung hoành trên thảo nguyên. Đây chính là sữa ngựa được lên men theo phương pháp truyền thống, tạo ra một loại đồ uống có cồn nhẹ, bổ dưỡng và mang hương vị vô cùng đặc trưng.

Quá trình làm Airag khá công phu, đòi hỏi sự kiên nhẫn. Sữa ngựa sau khi được vắt sẽ được cho vào một túi da (khokhuur) hoặc thùng gỗ, sau đó liên tục được khuấy hoặc lắc trong nhiều giờ, đôi khi kéo dài cả ngày, để quá trình lên men diễn ra. Quá trình này tạo ra một thức uống có vị chua thanh, hơi cay nồng đầu lưỡi, sủi bọt nhẹ và có nồng độ cồn thấp (thường khoảng 1-3%). Đối với những người lần đầu nếm thử, hương vị của Airag có thể khá lạ lẫm, nhưng đây lại là thức uống giải khát, cung cấp nhiều vitamin và lợi khuẩn, đóng vai trò quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của người du mục Mông Cổ, đặc biệt là trong mùa hè.
5. Phô mai Byaslag
Byaslag là tên gọi chung cho các loại phô mai tươi, không ủ chín của người Mông Cổ, một món ăn giản dị nhưng lại giữ vai trò quan trọng trong kho tàng ẩm thực nơi đây. Khác với nhiều loại phô mai phương Tây có hương vị mạnh và quá trình ủ phức tạp, Byaslag mang đến một trải nghiệm vị giác nhẹ nhàng và mộc mạc hơn.
Loại phô mai này thường được làm từ sữa bò hoặc sữa yak. Sữa sau khi được làm đông tụ sẽ được ép chặt trong những tấm vải để loại bỏ phần nước whey, tạo thành những khối phô mai rắn chắc. Byaslag tươi có màu trắng hoặc hơi ngà vàng, kết cấu khá đặc và đôi khi hơi đàn hồi, vị nhạt, béo nhẹ và không quá nồng. Nó không có vị mặn đặc trưng như nhiều loại phô mai khác, mà thiên về vị sữa tươi tự nhiên.

Người Mông Cổ thưởng thức Byaslag theo nhiều cách. Phô mai tươi có thể được ăn trực tiếp như một món ăn nhẹ, hoặc thái lát mỏng dùng kèm với bánh mì Boortsog và trà Suutei Tsai. Đôi khi, Byaslag còn được cắt thành miếng nhỏ rồi phơi khô để bảo quản lâu hơn, tạo thành một loại lương khô giàu dinh dưỡng. Những miếng phô mai khô này có thể được nhai trực tiếp hoặc cho vào trà, súp để tăng thêm vị béo và dinh dưỡng. Nếm thử Byaslag là cách để bạn cảm nhận hương vị tinh túy từ sữa của vùng thảo nguyên bao la.
6. Guriltai Shul – Mì Mông Cổ
Guriltai Shul dịch nôm na là "súp với mì", một món ăn phổ biến, bổ dưỡng và làm ấm lòng trong tiết trời se lạnh của Mông Cổ. Đây là một tô súp thịnh soạn, với sự kết hợp hài hòa giữa nước dùng thịt đậm đà, những miếng thịt mềm thơm và sợi mì tươi dai ngon. Khác với món mì Tsuivan được hấp và xào, Guriltai Shul mang đến trải nghiệm của một món súp mì truyền thống đúng nghĩa.

Thưởng thức một tô Guriltai Shul nóng hổi, cảm nhận vị ngọt của nước dùng, vị thơm của thịt và sự mềm dai của sợi mì thủ công là một trải nghiệm ẩm thực giản dị nhưng vô cùng thỏa mãn. Đây là món ăn giúp bạn nạp đầy năng lượng sau một ngày khám phá hoặc sưởi ấm cơ thể giữa không gian bao la của thảo nguyên Mông Cổ.
7. Suutei Tsai – Trà sữa Mông Cổ
Suutei Tsai, hay trà sữa Mông Cổ, là thức uống quốc hồn quốc túy, hiện diện trong mọi nếp nhà, từ thành thị đến những chiếc lều Ger nơi thảo nguyên xa xôi. Khác biệt hoàn toàn với các loại trà sữa ngọt ngào mà bạn thường biết, Suutei Tsai mang một hương vị độc đáo – vị mặn mà, béo ngậy, một trải nghiệm vị giác có một không hai gắn liền với văn hóa du mục.

Suutei Tsai không chỉ là thức uống giải khát mà còn cung cấp năng lượng, dinh dưỡng và giữ ấm cơ thể trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Nó được uống vào mọi thời điểm trong ngày, từ sáng sớm đến tối khuya, và là thức uống đầu tiên được mời khách khi họ ghé thăm nhà, thể hiện lòng hiếu khách và sự trân trọng. Nhấp một ngụm Suutei Tsai nóng hổi, cảm nhận vị mặn nhẹ nơi đầu lưỡi hòa quyện cùng vị béo của sữa và hương thơm của trà, bạn sẽ cảm nhận được sự ấm áp và nét văn hóa đặc trưng của Mông Cổ.