Cực Quang Là Gì? Tại Sao Lại Có Hiện Tượng Cực Quang?

Giữa bầu trời đêm tĩnh lặng của những vùng đất gần cực, hiện tượng cực quang bỗng bừng sáng, vẽ nên những dải lụa ánh sáng huyền ảo, lung linh, nhảy múa như một bản giao hưởng sắc màu kỳ diệu. Từ sắc xanh lá cây mướt mắt đến sắc đỏ rực rỡ, từ sắc tím mộng mơ đến sắc trắng tinh khôi, hiện tượng cực quang là một trong những màn trình diễn ngoạn mục nhất của thiên nhiên, khơi gợi niềm say mê khám phá và để lại ấn tượng khó phai trong lòng người chiêm ngưỡng. Hãy cùng Premier Tour khám phá vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời này tại bài viết dưới đây!

1. Hiện tượng cực quang là gì?

Hiện tượng cực quang (Aurora) là một hiện tượng quang học kỳ thú, biểu hiện dưới dạng những dải sáng rực rỡ, đa sắc màu, liên tục chuyển động và thay đổi hình dạng trên bầu trời đêm, thường xuất hiện ở các vùng gần cực từ. Vẻ đẹp huyền ảo, lung linh của hiện tượng cực quang từ lâu đã mê hoặc con người, trở thành nguồn cảm hứng cho nghệ thuật, văn học và cả những câu chuyện thần thoại.

Hiện tượng cực quang được chia thành hai loại chính:

• Cực quang Bắc Cực (Aurora Borealis): Thường được gọi là Bắc Cực quang, xuất hiện ở bán cầu Bắc.
• Cực quang Nam Cực (Aurora Australis): Thường được gọi là Nam Cực quang, xuất hiện ở bán cầu Nam.

Những dải sáng của hiện tượng cực quang có thể mang nhiều hình dạng khác nhau, từ những dải lụa mềm mại, những tia sáng mảnh mai đến những vòng cung khổng lồ, những màn sương mờ ảo, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động và đầy mê hoặc. Màu sắc của cực quang cũng rất đa dạng, phổ biến nhất là màu xanh lá cây, ngoài ra còn có màu đỏ, tím, vàng, trắng, và xanh dương, phụ thuộc vào loại nguyên tử khí bị kích thích và độ cao xảy ra hiện tượng.

2. Tại sao lại có hiện tượng cực quang?

Hiện tượng cực quang huyền ảo, lung linh trên bầu trời đêm là kết quả của một quá trình tương tác kỳ diệu giữa Mặt Trời và Trái Đất, một vũ điệu sắc màu được điều khiển bởi các định luật vật lý.

Nguồn gốc của hiện tượng cực quang bắt nguồn từ gió Mặt Trời, dòng hạt mang điện tích (chủ yếu là electron và proton) được phóng ra liên tục từ Mặt Trời với tốc độ cực nhanh. Khi gió Mặt Trời tương tác với từ quyển của Trái Đất (lớp vỏ từ trường bao quanh hành tinh), một phần các hạt mang điện tích bị dẫn theo các đường sức từ, đi vào bầu khí quyển Trái Đất ở hai vùng cực từ.

Tại đây, những hạt mang điện tích va chạm với các nguyên tử và phân tử khí trong tầng khí quyển cao (tầng điện ly), chủ yếu là oxy và nitơ. Quá trình va chạm này truyền năng lượng cho các nguyên tử khí, khiến chúng bị kích thích và chuyển lên mức năng lượng cao hơn.

Khi các nguyên tử khí quay trở về trạng thái năng lượng ban đầu, chúng giải phóng năng lượng dư thừa dưới dạng ánh sáng. Màu sắc của ánh sáng phát ra phụ thuộc vào loại nguyên tử khí bị kích thích và độ cao xảy ra va chạm:

• Màu xanh lá cây: Thường gặp nhất, do các nguyên tử oxy ở độ cao khoảng 100-200 km phát ra.
• Màu đỏ: Do các nguyên tử oxy ở độ cao trên 200 km hoặc do các nguyên tử nitơ phát ra.
• Màu xanh dương/tím: Do các phân tử nitơ phát ra.

Sự kết hợp của các nguyên tử khí, độ cao và cường độ va chạm tạo nên sự đa dạng về màu sắc và hình dạng của hiện tượng cực quang, biến nó thành một màn trình diễn ánh sáng ngoạn mục và độc nhất vô nhị trên bầu trời đêm vùng cực.

3. Cực quang có âm thanh không?

Theo khoa học, hiện tượng cực quang xảy ra ở tầng khí quyển rất cao, cách mặt đất từ 80 km đến hàng trăm km, nơi không khí rất loãng, không đủ để truyền âm thanh đến tai người nghe. Hơn nữa, ánh sáng di chuyển nhanh hơn âm thanh rất nhiều, do đó, nếu có âm thanh từ cực quang, chúng ta sẽ nghe thấy âm thanh sau khi đã nhìn thấy ánh sáng từ rất lâu.

Mặc dù vẫn chưa có kết luận chính thức, nhưng phần lớn các nhà khoa học cho rằng hiện tượng cực quang không trực tiếp tạo ra âm thanh mà con người có thể nghe thấy theo cách thông thường. 

4. Cực quang có hại không?

Về cơ bản, hiện tượng cực quang là vô hại đối với con người trên mặt đất. Ánh sáng của cực quang, mặc dù rực rỡ, nhưng không đủ mạnh để gây hại cho mắt hay da. Các hạt mang điện tích từ gió Mặt Trời, nguyên nhân gây ra cực quang, phần lớn bị chặn lại bởi từ quyển và tầng khí quyển của Trái Đất, không thể đến được bề mặt Trái Đất.

5. Những nơi xuất hiện cực quang trên thế giới

Để chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp kỳ ảo của hiện tượng cực quang, du khách cần đến những vùng đất gần cực, nơi bầu trời đêm đủ tối và điều kiện thời tiết thuận lợi. Dưới đây là một số địa điểm lý tưởng để ngắm cực quang trên thế giới:

Bắc Bán Cầu (Bắc Cực quang - Aurora Borealis):

• Alaska (Mỹ): Fairbanks, Denali National Park, Anchorage là những điểm đến nổi tiếng để săn lùng Bắc Cực quang. Ngoài ra, Alaska còn nổi tiếng với những địa điểm du lịch khám phá thiên nhiên hấp dẫn.  
• Canada: Yukon, Northwest Territories (Yellowknife), Nunavut là những vùng đất hứa hẹn mang đến những màn trình diễn ánh sáng ngoạn mục.
• Na Uy: Tromsø, Lofoten Islands, Svalbard là những địa điểm ngắm cực quang nổi tiếng ở Na Uy, nơi du khách có thể kết hợp ngắm cực quang với trải nghiệm văn hóa độc đáo.

• Iceland: Hòn đảo Iceland xinh đẹp là thiên đường cho những ai yêu thích hiện tượng cực quang, với nhiều địa điểm ngắm cảnh lý tưởng như Vườn quốc gia Thingvellir, Hồ băng Jökulsárlón.
• Phần Lan: Lapland, Rovaniemi là những điểm đến phổ biến để chiêm ngưỡng Bắc Cực quang, kết hợp với các hoạt động mùa đông thú vị.
• Thụy Điển: Abisko National Park, Kiruna là những nơi có bầu trời đêm trong và ít ô nhiễm ánh sáng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ngắm cực quang.
• Greenland: Vùng đất băng giá Greenland mang đến cơ hội chiêm ngưỡng cực quang giữa khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ.

Nam Bán Cầu (Nam Cực quang - Aurora Australis):

• Nam Cực: Mặc dù là nơi lý tưởng để ngắm Nam Cực quang, nhưng việc tiếp cận Nam Cực khá khó khăn và tốn kém.
• New Zealand: Đảo Stewart, Hồ Tekapo là những địa điểm có thể quan sát được Nam Cực quang khi hoạt động mạnh.
• Australia: Tasmania, đảo Macquarie là những nơi hiếm hoi ở Australia có thể nhìn thấy Nam Cực quang.
• Argentina & Chile: Ushuaia (Argentina) và Punta Arenas (Chile), những thành phố cực nam của Nam Mỹ, đôi khi cũng có cơ hội chiêm ngưỡng Nam Cực quang.

Hiện tượng cực quang xuất hiện quanh năm, nhưng thời điểm tốt nhất để quan sát là vào mùa đông (từ tháng 9 đến tháng 4 ở Bắc Bán Cầu và từ tháng 3 đến tháng 9 ở Nam Bán Cầu), khi đêm dài và trời tối. Hoạt động của cực quang cũng thay đổi theo chu kỳ hoạt động của Mặt Trời (khoảng 11 năm), với những năm cực đại mang đến những màn trình diễn rực rỡ hơn.

Premier Tour tự hào cung cấp các tour du lịch chuyên nghiệp đến những địa điểm ngắm cực quang đẹp nhất thế giới, giúp quý khách hiện thực hóa giấc mơ chiêm ngưỡng kỳ quan thiên nhiên này.

6. Các hành tinh khác có cực quang không?

Câu trả lời là có. Hiện tượng cực quang không chỉ là đặc quyền riêng của Trái Đất mà còn xuất hiện trên các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời miễn là chúng có bầu khí quyển và từ trường đủ mạnh.

• Sao Mộc: Là hành tinh có từ trường mạnh nhất trong Hệ Mặt Trời, Sao Mộc sở hữu những màn trình diễn cực quang vô cùng rực rỡ, mạnh gấp hàng trăm lần so với cực quang trên Trái Đất. Cực quang trên Sao Mộc được tạo ra bởi sự tương tác của gió Mặt Trời với từ trường của hành tinh và với các dòng hạt từ núi lửa trên mặt trăng Io của nó.
• Sao Thổ: Cũng giống như Sao Mộc, Sao Thổ có cực quang ấn tượng, được quan sát thấy ở cả hai cực. Cực quang trên Sao Thổ có màu sắc đa dạng, bao gồm đỏ, tím và xanh dương, do sự hiện diện của các nguyên tử hydro trong bầu khí quyển.

• Sao Thiên Vương & Sao Hải Vương: Hai hành tinh băng giá này cũng có cực quang, mặc dù yếu hơn và khó quan sát hơn. Cực quang trên Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương được cho là có màu xanh lam, do sự tương tác của gió Mặt Trời với bầu khí quyển chứa đầy hydro, heli và metan.
• Sao Hỏa: Mặc dù Sao Hỏa có từ trường rất yếu, các nhà khoa học đã phát hiện ra cực quang trên hành tinh đỏ này, nhưng chúng không giống với cực quang trên Trái Đất. Cực quang trên Sao Hỏa thường mờ nhạt và phân tán rộng khắp hành tinh, thay vì tập trung ở hai cực.

Như vậy, hiện tượng cực quang là một hiện tượng vũ trụ phổ biến, không chỉ tô điểm cho bầu trời đêm Trái Đất mà còn là minh chứng cho sự vận động và tương tác không ngừng nghỉ trong vũ trụ bao la.