Những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý

Mông Cổ chào đón du khách bằng thảo nguyên xanh bao la, bầu trời cao vời vợi và tấm lòng hiếu khách nồng hậu của người dân du mục. Để hành trình khám phá vùng đất huyền thoại này thêm phần trọn vẹn và ý nghĩa, việc thấu hiểu và tôn trọng những giá trị văn hóa, phong tục tập quán của người bản địa là điều vô cùng quan trọng.

Mỗi cử chỉ, hành động nhỏ đều có thể thể hiện sự tinh tế và lòng kính trọng của bạn đối với chủ nhà. Cùng Premier Tour, chúng tôi tin rằng việc tìm hiểu những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý không phải là những quy tắc khô khan, mà là chiếc chìa khóa vàng mở cánh cửa giao lưu văn hóa chân thành, giúp bạn hòa mình sâu sắc hơn vào nhịp sống độc đáo nơi đây. 

1. Không huýt sáo trong Ger

Bước vào bên trong một chiếc Ger Mông Cổ truyền thống, bạn không chỉ bước vào một ngôi nhà, mà còn là một không gian sống ấm cúng, nơi chứa đựng linh hồn và niềm tin của gia chủ. Giữa không gian thiêng liêng và thân mật ấy, có một âm thanh cần được giữ lại bên ngoài: tiếng huýt sáo. Đây là một trong những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý khá quan trọng. Theo quan niệm dân gian của người Mông Cổ, việc huýt sáo bên trong nhà, đặc biệt là trong lều Ger, được cho là hành động có thể thu hút những linh hồn không mong muốn hoặc mang đến điều xui xẻo cho gia đình. Âm thanh đó như phá vỡ sự yên bình, tĩnh lặng vốn có của không gian sống. Vì vậy, để thể hiện sự tôn trọng đối với niềm tin và văn hóa của chủ nhà, du khách nên tránh huýt sáo khi đang ở trong Ger.

2. Không giẫm lên ngưỡng cửa

Khi bạn tiến đến lối vào một chiếc Ger ấm áp, hãy đặc biệt chú ý đến phần ngưỡng cửa dưới chân mình. Trong văn hóa Mông Cổ, ngưỡng cửa không chỉ đơn thuần là giới hạn vật lý giữa bên ngoài và bên trong ngôi nhà; nó mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, được xem là ranh giới thiêng liêng bảo vệ sự bình yên cho gia đình. Giẫm chân lên ngưỡng cửa bị coi là hành động thiếu tôn trọng gia chủ và không gian sống của họ, thậm chí theo tín ngưỡng dân gian, có thể mang lại điềm không may hoặc xúc phạm đến các vị thần linh cai quản ngôi nhà. Đây là một trong những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý mà du khách nên ghi nhớ kỹ khi đến du lịch Mông Cổ trong thời gian tới. Thay vì giẫm lên, hãy nhẹ nhàng bước qua ngưỡng cửa khi ra vào. 

3. Không chạm vào mũ, đầu của người khác

Trong nhiều nền văn hóa Á Đông, bao gồm cả Mông Cổ, phần đầu được coi là bộ phận cao quý và thiêng liêng nhất trên cơ thể con người. Vì lẽ đó, việc chạm vào đầu người khác, dù là người lớn hay trẻ nhỏ, được xem là hành động cực kỳ thiếu tôn trọng và cần tuyệt đối tránh. Điều này xuất phát từ niềm tin rằng đầu là nơi chứa đựng linh hồn và trí tuệ. Song song với đó, chiếc mũ đối với người Mông Cổ, đặc biệt là các loại mũ truyền thống, không chỉ là vật dụng che nắng che mưa mà còn mang nhiều ý nghĩa biểu tượng về danh dự, địa vị xã hội và đôi khi là cả tín ngưỡng. Chúng được xem như một phần quan trọng của trang phục và bản sắc cá nhân. Do đó, việc chạm vào mũ của người khác, di chuyển hay nghịch mũ của họ cũng là một điều tối kỵ.

4. Không đội mũ trong nhà

Như đã đề cập, chiếc mũ mang ý nghĩa quan trọng đối với người Mông Cổ. Tuy nhiên, khi bạn được mời vào bên trong một ngôi nhà hay một chiếc lều Ger ấm cúng, việc nên làm là cởi bỏ mũ của mình. Hành động cởi mũ khi vào nhà là một quy tắc lịch sự phổ biến ở nhiều nền văn hóa, và tại Mông Cổ, nó mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, thể hiện sự tôn trọng chân thành đối với gia chủ và không gian sống của họ. Giữ nguyên mũ trên đầu khi ở trong nhà có thể bị coi là thiếu tôn trọng, tạo cảm giác xa cách hoặc thể hiện rằng bạn không thực sự có ý định ở lại giao lưu. 

5. Không nên từ chối đồ ăn của chủ nhà

Lòng hiếu khách là một nét đẹp văn hóa cốt lõi, chảy tràn trong huyết quản của người dân du mục Mông Cổ. Khi bạn ghé thăm một gia đình, việc họ mời bạn thưởng thức những món ăn, thức uống truyền thống như trà sữa mặn (suutei tsai), phô mai khô (aaruul), hay các sản phẩm từ sữa khác là một cử chỉ chào đón nồng nhiệt và thể hiện sự quý mến chân thành. Do đó, việc từ chối thẳng thừng đồ ăn, thức uống do chủ nhà mời được xem là hành động rất không nên, thậm chí có thể gây tổn thương hoặc bị coi là từ chối lòng tốt của họ. Đây là một điểm nhấn trong những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý.

6. Không chạm vào hai bên khung cửa

Bên cạnh việc bước qua ngưỡng cửa một cách kính cẩn, người Mông Cổ còn có một lưu ý nhỏ khác liên quan đến khu vực lối vào Ger: tránh chạm tay hoặc tựa vào hai bên khung cửa (cột cửa). Tương tự như ngưỡng cửa, toàn bộ cấu trúc lối vào được xem là một phần quan trọng, mang tính biểu tượng của ngôi nhà. Việc chạm, vịn hay dựa vào hai bên khung cửa khi đi qua có thể bị coi là hành động thiếu ý tứ, suồng sã và không tôn trọng không gian riêng tư cũng như kết cấu linh thiêng của chiếc Ger. Đây là một tiểu tiết trong những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý, cho thấy sự cẩn trọng và ý thức trong từng hành động khi làm khách.

7. Không dựa vào những cây cột ở Ger

Khi đã ở bên trong không gian ấm cúng của chiếc Ger, ánh mắt bạn có thể sẽ chú ý đến những cây cột chống vững chãi ở trung tâm, thường là hai cây cột chính (bagana). Những cây cột này không chỉ đóng vai trò cốt yếu trong việc chống đỡ toàn bộ mái lều, đảm bảo sự vững chắc cho ngôi nhà giữa thảo nguyên bao la, mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc trong đời sống tinh thần của người Mông Cổ. Chúng thường được xem là biểu tượng cho sự kết nối giữa trời và đất, là trụ cột của gia đình, và đôi khi còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng. Chính vì tầm quan trọng cả về vật chất lẫn tinh thần đó, việc dựa người vào những cây cột này bị coi là hành động thiếu tôn trọng, có thể ảnh hưởng đến sự ổn định và linh thiêng của ngôi nhà. Đây là một lưu ý nữa trong những điều cấm kỵ ở Mông Cổ cần lưu ý khi bạn làm khách.

8. Không ngồi ở đáy lều

Không gian bên trong một chiếc Ger Mông Cổ không chỉ là nơi ở mà còn được sắp đặt theo những quy tắc và ý nghĩa riêng. Theo truyền thống, mỗi vị trí trong Ger đều có thể mang một hàm ý nhất định. Khu vực trang trọng nhất thường là phía đối diện cửa ra vào được gọi là khoimor, nơi dành cho người lớn tuổi nhất, khách quý hoặc đặt bàn thờ. Các bên còn lại cũng có thể được phân chia theo giới tính hoặc mục đích sử dụng. Khu vực ngay gần cửa ra vào đôi khi được hiểu là "đáy lều" thường được xem là vị trí ít trang trọng hơn, đôi khi dành cho người phục vụ hoặc để các vật dụng ít quan trọng. Vì vậy, khi là khách, bạn nên tránh tự ý ngồi ở khu vực này, trừ khi được chủ nhà mời hoặc chỉ định. Việc ngồi không đúng vị trí có thể vô tình thể hiện sự thiếu hiểu biết hoặc không tôn trọng trật tự không gian của gia chủ.

9. Không đi vệ sinh vào vùng nước tự nhiên

Thiên nhiên hùng vĩ, đặc biệt là các nguồn nước như sông, suối, hồ, có một vị trí vô cùng thiêng liêng trong tâm thức và đời sống của người Mông Cổ. Nước không chỉ là nguồn sống thiết yếu cho con người và gia súc trên thảo nguyên rộng lớn, mà còn được coi là nơi trú ngụ của các linh thần, mang năng lượng tinh khiết theo tín ngưỡng cổ xưa. Chính vì vậy, việc làm ô uế nguồn nước, đặc biệt là hành động đi vệ sinh trực tiếp vào sông hồ, là một điều đại kỵ, bị xem là sự xúc phạm nghiêm trọng đến thần linh và Mẹ Thiên nhiên. Hành động này không chỉ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái mong manh, mà còn được tin là sẽ mang lại sự tức giận của các vị thần, dẫn đến những điều không may mắn.

10. Không ném chất thải vào bếp

Bếp lửa thường đặt ở vị trí trung tâm của chiếc Ger, không chỉ là nơi cung cấp hơi ấm, ánh sáng và nấu chín thức ăn. Trong văn hóa Mông Cổ, ngọn lửa và bếp lửa mang một ý nghĩa vô cùng thiêng liêng. Lửa được xem là biểu tượng của sự sống, sự tinh khiết, sự kết nối giữa các thế hệ và là nơi ngự trị của thần lửa, vị thần bảo hộ cho gia đình. Bếp lửa là trái tim của ngôi nhà, là trung tâm của mọi sinh hoạt, tượng trưng cho sự ấm áp, bền vững và linh hồn của gia đình. Do đó, hành động ném rác thải, đồ vật bẩn thỉu hoặc bất cứ thứ gì không tinh khiết vào bếp lửa bị coi là một sự xúc phạm nghiêm trọng, thiếu tôn kính đối với thần lửa và gia chủ. Người Mông Cổ tin rằng việc này sẽ mang lại điều xui xẻo, làm ô uế sự thiêng liêng của ngọn lửa và không gian sống.