Tsagaan Sar: Ngày Lễ Tết Nguyên Đán Của Người Mông Cổ

Khi những cơn gió lạnh cuối đông dần tan biến, nhường chỗ cho hơi thở ấm áp của mùa xuân, cũng là lúc người Mông Cổ trên khắp thế giới hân hoan chào đón ngày tết Tsagaan Sar. Hòa mình vào không khí rộn ràng của Tết Nguyên Đán Tsagaan Sar, du khách sẽ có cơ hội khám phá những phong tục độc đáo, thưởng thức những món ăn truyền thống, và cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của văn hóa Mông Cổ. Hãy cùng Premier Tour khám phá văn hóa độc đáo này tại bài viết dưới đây!

1. Nguồn gốc ngày Tết Tsagaan Sar người Mông Cổ

Tsagaan Sar, hay "Tháng Trắng", là lễ hội truyền thống quan trọng nhất của người Mông Cổ, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới theo âm lịch. Nguồn gốc của Tsagaan Sar có thể truy ngược về hàng ngàn năm trước, gắn liền với lịch sử và văn hóa du mục của người Mông Cổ.

Ban đầu, Tsagaan Sar không phải là một lễ hội cố định vào mùa xuân. Trong quá khứ, người Mông Cổ thường tổ chức lễ hội này vào mùa thu, khi gia súc đã được vỗ béo sau một mùa hè trên thảo nguyên xanh tốt. Thời điểm này đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ sản xuất, và là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với thiên nhiên, tổ tiên, và cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng.

Vào thế kỷ 13, dưới thời trị vì của Hốt Tất Liệt, hoàng đế sáng lập nhà Nguyên, Tsagaan Sar đã được chuyển sang tổ chức vào mùa xuân, trùng với Tết Nguyên Đán của người Hán. Sự thay đổi này không chỉ mang ý nghĩa về mặt thời gian, mà còn phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa người Mông Cổ và các dân tộc khác trong khu vực.

Tuy nhiên, dù được tổ chức vào mùa xuân, Tsagaan Sar vẫn giữ được những nét đặc trưng riêng của văn hóa du mục Mông Cổ. Lễ hội này không chỉ là dịp để ăn mừng năm mới, mà còn là thời điểm để mọi người sum họp gia đình, thăm hỏi họ hàng, bạn bè, và thể hiện lòng kính trọng đối với người lớn tuổi.

2. Các phong tục trong ngày tết Tsagaan Sar

Không khí đón Tsagaan Sar thường bắt đầu rộn ràng từ những ngày trước đó, đặc biệt là vào đêm giao thừa, được gọi là "Bituun". Đây là thời khắc thiêng liêng để các gia đình Mông Cổ quây quần bên nhau, cùng dọn dẹp nhà cửa thật sạch sẽ, trang hoàng lều trại (ger) và chuẩn bị những mâm cỗ thịnh soạn. Họ tin rằng việc dọn dẹp kỹ lưỡng sẽ xua đi những điều không may của năm cũ, còn việc chuẩn bị đồ ăn đầy đủ thể hiện mong ước về một năm mới no đủ, sung túc. Đêm Bituun là đêm của sự sum họp ấm cúng, người ta cùng nhau thưởng thức các món ăn truyền thống và trò chuyện vui vẻ cho đến tận khuya, như một cách để "ăn no" cho cả năm.

Bước sang ngày đầu tiên của Tsagaan Sar, nghi lễ quan trọng và ý nghĩa bậc nhất chính là "Zolgokh". Đây là một hình thức chào hỏi đặc biệt, thể hiện sự tôn kính sâu sắc đối với người lớn tuổi và tình cảm gắn bó trong cộng đồng. Người trẻ tuổi hơn sẽ dùng hai tay nâng khuỷu tay của người lớn tuổi, đồng thời áp nhẹ má mình vào má họ và nói lời chúc mừng năm mới. Người lớn tuổi cũng đáp lại bằng cử chỉ tương tự hoặc đặt tay lên vai người trẻ. Nghi thức trang trọng này không chỉ là lời chúc, mà còn là sự trao gửi yêu thương, sự tiếp nối truyền thống và lời hứa về sự kính trọng, đoàn kết.

Trong những ngày Tsagaan Sar, người Mông Cổ thường mặc những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất (deel), thường là những màu sắc tươi sáng, rực rỡ, để đi thăm hỏi họ hàng, bạn bè và hàng xóm. Họ trao nhau những món quà ý nghĩa, thường là những chiếc khăn lụa màu xanh lam (khadag) tượng trưng cho bầu trời, sự an lành và những lời chúc tốt đẹp nhất. Không gian tràn ngập tiếng cười nói, những lời chúc tụng và sự hiếu khách nồng hậu, tạo nên một bức tranh lễ hội đầy màu sắc và hơi ấm tình người giữa thảo nguyên bao la.

3. Tết nguyên đán Tsagaan Sar có gì đặc biệt?

Điểm đặc biệt đầu tiên và dễ nhận thấy nhất của Tsagaan Sar chính là ý nghĩa biểu tượng gắn liền với màu trắng và các sản phẩm từ sữa. Không giống nhiều nền văn hóa Á Đông khác thường chuộng màu đỏ trong dịp Tết, người Mông Cổ tôn vinh màu trắng tinh khôi của sự thanh khiết, lòng tốt và sự khởi đầu mới. Điều này phản ánh sâu sắc đời sống du mục, nơi sữa và các chế phẩm từ sữa đóng vai trò thiết yếu, là nguồn dinh dưỡng quý giá và là biểu tượng của sự thịnh vượng, may mắn. Mọi nghi lễ, từ việc chuẩn bị mâm cỗ đến các vật phẩm dâng cúng, đều thể hiện sự trân trọng đối với "tsagaan idee" (thức ăn trắng).

Thứ hai, Tsagaan Sar là sự giao thoa tinh tế giữa tín ngưỡng Shaman giáo cổ xưa và Phật giáo Tây Tạng. Bên cạnh việc thờ cúng tổ tiên, người Mông Cổ còn thể hiện lòng tôn kính sâu sắc đối với Trời (Tenger) và Đất (Gazar), những vị thần tối cao trong tín ngưỡng bản địa. Các nghi lễ như vun đống đá Ovoo cầu may hay việc chọn hướng xuất hành đầu năm đều mang đậm dấu ấn Shaman giáo. Đồng thời, sự ảnh hưởng của Phật giáo được thể hiện qua việc viếng thăm các ngôi đền, tu viện và thực hiện các nghi lễ cầu an trong những ngày đầu năm mới. Sự hòa quyện này tạo nên một không gian tâm linh đa tầng, vừa gần gũi với thiên nhiên, vừa sâu lắng, trang nghiêm.

Cuối cùng, điều làm nên sự khác biệt của Tsagaan Sar chính là không khí lễ hội đậm chất cộng đồng và sự kết nối mạnh mẽ với thiên nhiên thảo nguyên. Nghi thức Zolgokh không chỉ là hành động chào hỏi, mà còn là sự củng cố mối quan hệ xã hội, đề cao lòng hiếu thảo và sự kính trọng giữa các thế hệ. Giữa không gian bao la của đất trời vào thời khắc chuyển mùa, Tsagaan Sar như một lời khẳng định về sức sống mãnh liệt, tinh thần lạc quan và sự gắn bó bền chặt của con người với mảnh đất quê hương và với nhau.

4. Các món ăn đặc trưng trong ngày Tết Tsagaan Sar

Mâm cỗ ngày Tsagaan Sar là sự hội tụ tinh hoa ẩm thực thảo nguyên, mời gọi du khách vào một thế giới hương vị đậm đà và ý nghĩa. Dưới đây là những tuyệt tác ẩm thực không thể thiếu trong dịp lễ trọng đại này:

• Ul Boov: Đây là "linh hồn" của mâm cỗ Tsagaan Sar. Những chiếc bánh quy truyền thống được xếp chồng lên nhau thành các tầng lẻ, tựa như ngọn núi thiêng, đỉnh bánh trang trí bằng kẹo và sữa đông khô (aaruul), tượng trưng cho sự vững chãi, trường tồn và thịnh vượng.
• Buuz: Những chiếc bánh bao nhỏ xinh hấp nóng hổi, với lớp vỏ bột mì mềm mại ôm trọn phần nhân thịt cừu băm nhuyễn thơm lừng gia vị. Buuz mang hình dáng như chiếc lều ger ấm cúng, là biểu tượng của sự sum họp gia đình và được chuẩn bị với số lượng lớn để thể hiện lòng hiếu khách.
• Thịt cừu luộc: Một tảng thịt cừu lớn, thường là phần lưng hoặc nguyên chiếc đuôi béo ngậy, được luộc chín và bày trang trọng. Món ăn thể hiện sự sung túc, sức khỏe và là niềm tự hào của gia chủ khi mời khách thưởng thức trong những ngày đầu năm mới Tsagaan Sar.
• Tsagaan Idee (Thức ăn trắng): Đây là tên gọi chung cho các sản phẩm từ sữa – nền tảng ẩm thực Mông Cổ. Bao gồm Aaruul (sữa đông khô với đủ vị chua ngọt), Byaslag (phô mai Mông Cổ), Urum (váng sữa béo ngậy)... Sự hiện diện của chúng trên mâm cỗ Tsagaan Sar tượng trưng cho sự tinh khiết, may mắn và khởi đầu tốt lành.
• Airag: Thức uống không thể thiếu trong mọi dịp lễ hội của người Mông Cổ. Airag là rượu sữa ngựa lên men tự nhiên, có vị chua nhẹ, tê tê đầu lưỡi, mang đến cảm giác sảng khoái và là biểu hiện cao nhất của lòng mến khách.

Những hương vị này quyện hòa vào nhau, tạo nên bản sắc ẩm thực độc đáo chỉ có trong dịp Tết Tsagaan Sar trên thảo nguyên Mông Cổ.

5. Premier Tour - Chuyên tour Tân Cương trọn gói cao cấp, chuyên nghiệp

Tại Premier Tour, chúng tôi tin rằng mỗi chuyến đi không chỉ là việc di chuyển đến một địa điểm mới, mà là một cuộc phiêu lưu của các giác quan, một cơ hội để làm giàu tâm hồn bằng những trải nghiệm văn hóa đích thực. Cũng giống như cách chúng ta vừa cùng nhau tìm hiểu về Tsagaan Sar, Premier Tour luôn nỗ lực để mang đến những hành trình được thiết kế tỉ mỉ, giúp quý khách chạm đến vẻ đẹp tiềm ẩn của mỗi vùng đất.

Đặc biệt, Premier Tour tự hào là chuyên gia trong việc tổ chức các tour Tân Cương trọn gói cao cấp và chuyên nghiệp. Chúng tôi thấu hiểu sức hấp dẫn huyền bí của vùng đất nằm trên Con Đường Tơ Lụa huyền thoại này - nơi giao thoa của các nền văn hóa Đông - Tây, nơi có những sa mạc hùng vĩ, những ốc đảo xanh tươi, những hồ nước đẹp tựa thiên đường và nền văn hóa Uyghur độc đáo.

Lựa chọn đồng hành cùng Premier Tour trong hành trình khám phá Tân Cương, quý khách sẽ được trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp, từ khâu chuẩn bị visa, vé máy bay, lưu trú tại các khách sạn tiện nghi, đến việc thưởng thức ẩm thực địa phương đặc sắc và tham quan những điểm đến hấp dẫn nhất. Đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp, am hiểu sâu sắc về văn hóa và lịch sử địa phương của Premier Tour sẽ luôn sát cánh, đảm bảo quý khách có một chuyến đi an toàn, thoải mái và thu thập được những kỷ niệm đáng giá nhất.